Trong xã hội hiện đại của chúng ta, Internet đã trở thành công cụ bộc lộ bản thân quan trọng của giới trẻ. Nhiều nhà xã hội học nhận định rằng trên các mạng xã hội như Facebook, MySpace…, nếu như nhóm người sử dụng trẻ tuổi thường xuyên cập nhật trang cá nhân của mình, hiển thị nhiều thông tin về bản thân, sở thích hay thói quen, thì trang cá nhân của nhóm nhiều tuổi hơn tập trung chủ yếu vào tương tác và giao tiếp với các thành viên gia đình, bạn bè và nhóm xã hội quen thuộc. Về điều này, Livingstone (2008) đã nhấn mạnh sự khác biệt giữa cái gọi là bản sắc cá nhân thông qua biểu hiện và bản sắc cá nhân thông qua tương tác. Với những người thích bộc lộ, mạng xã hội là công cụ khám phá bản thân và thể hiện cá tính; trong khi đó, những người tìm kiếm bản ngã thông qua kết nối, tương tác, họ sử dụng mạng xã hội để thiết lập, duy trì và nuôi dưỡng mạng lưới quan hệ của mình, từ người thân đến bạn bè hay các đối tượng quen biết.
Chia sẻ ảnh cá nhân trên Internet đương nhiên cũng là một cách thể hiện bản thân. Nina Jones (2010), một trong bốn người lọt vào chung kết cuộc thi “Bạn muốn trở thành nhà khoa học?” của BBC Radio 4 cho biết, ảnh đại diện trên tài khoản Facebook đã trở thành một dạng danh thiếp mới của người sử dụng Internet. Nghiên cứu của cô cũng đã hé lộ rằng trên Facebook, “tỷ lệ đàn ông có xu hướng chỉnh sửa ảnh của mình nhiều hơn phụ nữ là 50% và có tới 20% ít tươi cười trong ảnh hơn so với nữ giới”. Hơn thế nữa, tỷ lệ những người dưới 30 tuổi “dùng ảnh đang dự tiệc làm hình đại diện nhiều gấp hai lần, trong khi những người trên 30 tuổi hoặc đang chung sống với bạn đời lại có xu hướng chọn ảnh một đứa trẻ làm hình đại diện”!
Thế nhưng, ngoài Facebook, chúng ta còn có thể thể hiện bản thân qua ảnh ở nơi nào trên Internet? Trên thực tế, từ nhiều năm nay, sự phát triển của nhiếp ảnh cùng với sự ra đời máy ảnh kỹ thuật số, đã khiến cho nhiều người chọn các địa chỉ trên mạng làm nơi chia sẻ và lưu trữ ảnh cá nhân. Bên cạnh các mạng xã hội, còn có nhiều công cụ khác được xây dựng dành riêng cho việc tải ảnh lên mạng, chẳng hạn như Shutterfly, Flickr và Photobucket. Những galerry này cho phép bạn tải ảnh và video lên mạng rồi chia sẻ chúng với người khác theo nhiều cách và mức độ bảo mật khác nhau. Những trang web này cũng thường liên kết với các trang như Snapfish, BigHugeLabs… để giúp người sử dụng dễ dàng chỉnh sửa và thử nghiệm các sáng tạo mới với ảnh của mình, chẳng hạn như làm sách ảnh, lịch, thiệp mời, thiệp mừng hay quà tặng… Ngoài ra, nếu bạn có tài khoản Gmail thì bạn cũng đương nhiên có một tài khoản ảnh Picasa trên trang Google. Và hiển nhiên là những người có blog hoặc trang web cá nhân đều có thể tải và bình luận về ảnh của mình trên trang web của họ.
Bởi Internet là một công cụ bộc lộ bản thân quá hữu hiệu, và rất ít khi chúng ta gặp khó khăn trong việc chụp hay chia sẻ ảnh trên mạng, nên mọi người ngày càng có xu hướng sử dụng ảnh và các đoạn video của mình một cách tràn lan và có phần dễ dãi (Tisseron, 2007). Họ không chú tâm đến mức độ riêng tư của những hình ảnh được tải và phổ biến rộng rãi. Thậm chí mọi người còn “chơi đùa” với ảnh của mình, họ chỉ chia sẻ các tấm ảnh thể hiện những khía cạnh đẹp đẽ nhất của bản thân. Họ chỉnh sửa ảnh để có một hình ảnh hoàn hảo trên mạng. Trong nhiều trường hợp, những điều này đều nhằm mục đích làm cho người khác nhìn nhận họ như những người đáng yêu và thường có các hoạt động hấp dẫn.
Vậy là, rút cuộc, một người tải ảnh của mình lên mạng bởi anh ta muốn thu hút sự chú ý của người khác. Rồi sau đó, anh ta sẽ tìm kiếm xem người khác nghĩ gì, có ấn tượng thế nào, họ có ưa thích những bức ảnh đó không, quan trọng nhất là họ có đánh giá cao người trong ảnh không - họ có đánh giá cao chính anh ta hay không!
Thực tế là ai cũng muốn biết bản thân mình phản chiếu thế nào trong những bức ảnh. Cụ thể hơn, việc một người tải tràn lan ảnh của mình trên các mạng xã hội, blog hay các trang web khác nhau là nhằm mục đích thu được càng nhiều lời bình càng tốt, cũng như để nhận được sự đồng tình và tán thưởng của người khác. Anh ta lưu ý và ghi nhớ những phản hồi này, rồi từ đó chọn lọc hình ảnh bản thân thích hợp với thị hiếu của số đông. Đó là lý do vì sao đôi khi những phản hồi tích cực từ người khác có thể ảnh hưởng tới quá trình tự nhận thức bản thân và rút cuộc làm tăng sự tự tin của một cá nhân.
Tuy nhiên, chia sẻ ảnh và trao đổi các bình luận về chúng không chỉ là một phương thức giao tiếp với người khác, mà còn là một kiểu trò chuyện với chính bản thân mình! "Không gian chuyển tiếp" này cho phép người sử dụng Internet tìm được sự tin tưởng vào chính anh ta, để từ đó khám phá xem anh ta thực sự là ai, anh ta thực sự có thể trở thành người thế nào, và thậm chí cho phép anh ta quyết định sẽ chọn bộc lộ tính cách hay hình ảnh nào của bản thân.
Về vai trò không thể chối cãi này của việc chia sẻ ảnh cá nhân trên Internet đối với sự hình thành bản ngã, một số nhà tâm lý học như Lefebvre (2010) giải thích rằng, bằng việc thúc đẩy sự cởi mở bản thân, Internet đóng vai trò như một tấm gương. Một mặt, những bức ảnh chia sẻ trên mạng phản ánh các khía cạnh tính cách, bản sắc khác nhau của chủ nhân chúng. Mặc khác, chính những bức ảnh này giúp anh ta thu nhận lại phản hồi của những người khác về mình. Từ đó, tấm gương này giúp cho cá nhân phát triển trí thông minh xã hội. Bằng việc đón nhận và phân tích phản hồi từ người khác, cá nhân học được cách vừa luôn là chính mình, vừa thích nghi với các môi trường xã hội khác nhau và làm cho xã hội thừa nhận.
Đa số các nhà tâm lý học đều đồng ý rằng bất cứ hình thức thể hiện hay giao tiếp nào cũng có lợi và giúp ích cho con người. Người thường xuyên thể hiện bản thân thường sống khỏe mạnh hơn những người quá kìm nén. Chia sẻ ảnh cá nhân trên mạng, trước hết là một cách thức thể hiện, khám phá và giao tiếp với chính mình. Đương nhiên nó cũng cho cá nhân cơ hội tương tác với các cá nhân khác. Nó tạo ra không gian để cá nhân phát triển các phẩm chất và kỹ năng xã hội. Vì vậy, hiệu ứng tấm gương của nó hoàn toàn có thể được coi là một yếu tố xã hội hóa quan trọng của con người, đặc biệt là giới trẻ, trong thời đại công nghệ thông tin và truyền thông ngày nay./.
Nancy RodriguezNguyễn Ngọc Diệp
Claire Safont-Motta
0 nhận xét:
Đăng nhận xét